Aż przyszedł rok 1968. Mirka nie mogła Niuśki pożegnać na Dworcu Gdańskim. Nie zdążyła. Wbiegła na peron, kiedy pociąg ruszał. Mama, czyli siostra mojej Babci, nie chciała jej mówić. Tata nie wytrzymał, kazał pognać na dworzec. Widziała jeszcze wyciągniętą rękę Niuśki, jeszcze usłyszała "znajdę cię, Miruniu, wrócę do ciebie!"
Mirka wyszła za mąż, jeździła za Markiem po wszystkich placówkach w Europie. Wciąż się mijały. Raz nawet Mirka była w Szwecji, a Niuśka pracowała w Danii. Co zaplanowały spotkanie, coś wypadało. Pisały do siebie, dzwoniły, ale co to za rozmowa - przez telefon w ambasadzie.
Potem Niuśka zachorowała. Ale zapowiedziała się na zjeździe absolwentów liceum. Mirka nie posiadała się ze szczęścia, że ją wreszcie zobaczy. Do torebki zapakowała pierścionek, którym się po raz ostatni wymieniły. Na nic się tak nie cieszyła. Na nikogo. Na żadne wspomnienie tak nie czekała, jak na głos Niuśki, jej śmiech, uścisk, łokieć, pasek torebki zahaczający o kolano pod stołem. Już. Wreszcie.
Marek, sarkając na stan łódzkich ulic, przywiózł Mirkę na zjazd absolwentów. Szukała jej wzrokiem. Potem pytała.
- To ty nic nie wiesz, Mirusia? Niuśka zmarła tydzień temu. Rak mózgu. Przerzuty były wszędzie. Strasznie cierpiała. Tak, zupełnie. Zupełnie sama zmarła. Nie miała nikogo, ani męża, ani dzieci. Rodzice odumarli dawno. Zawsze taka sama była. A czemu się dziwisz, przecież wiesz, że ona nie lubiła nikomu kłopotu robić. NIe chciała nikogo martwić. Niuśka samośka. Tylko do ludzi taka zawsze, no, otwarta, serdeczna taka. Szkoda, bardzo szkoda.
Ciocia powiedziała mi o Niuśce w zeszłym roku, kiedy na Mokotowskiej zabrała mnie na urodzinowe ciastko. Przez długi czas nie mogłam oddychać, tak mnie ta historia poruszyła. Bo cioci takiej na co dzień nie znam. Takiej bez naskórka. Zawsze taka racjonalna, karcąca mnie za moje uniesienia, wzruszenia. A tu nagle przede mną Etna żalu i tęsknoty.
I wtedy mi się przypomniałaś, Aniu. Kiedy w lutym siedem lat temu wsiadałaś do pociągu na Dworcu Centralnym. Byłam po zapaleniu płuc, chudsza o pięć kilogramów. Wciąż myliłam stacje metra, na pełnych przepychu ulicach arystokratycznej Warszawy czułam się jak włókniarski wyrzutek, społeczny wyrzut sumienia, napływowy obciach, bo deklinowałam "na Foksal" i mówiłam "Hala Koszykowa". A teraz Ty odjeżdżałaś na zawsze.
Byłam taka mała na peronie z lodowatego lastryka, na który ludzie nanieśli błoto i chrzęszczący piach. Konduktor wrzasnął na mnie, że mam przejść za białą linię, ale ja nie mogłam, nie mogłam się ruszyć. I tak strasznie łkałam. Trzymałam Twoją szczupłą, ruchliwą dłoń i przypominałam sobie, jak w Toruniu poszłyśmy tańczyć. Miałaś na sobie wtedy czarny top bez ramion, a we włosy wpięłaś trzy czerwone maki. I śmiałaś się, zawsze się głośno śmiałaś, bo mówiłaś, że tego tłumić nie wolno. Że nigdy nie wiadomo, kto w naszym uśmiechu się zakocha i kto nasz śmiech usłyszy.
W soboty, kiedy sprzątałaś, na głos śpiewałaś piosenki Beyonce i na śniadanie w niedzielę robiłaś masło z awokado i soli ziołowej.
Nie wiem, jak Ty to robiłaś, że zawsze znalazłaś dla mnie słowa zrozumienia, wsparcia, nigdy nie okazałaś mi zniecierpliwienia, zmęczenia. I że zawsze, zawsze przy Tobie czułam się człowiekiem, takim pełnoprawnym, całym, mimo niedoskonałości. Bo zawsze okazywałaś mi szacunek. Nawet jak się wygłupiałyśmy, gnałyśmy przez park, byłyśmy niedospane, zmęczone jak mopsy, ledwo na oczy patrzące i zasypiające na krańcówce tramwaju numer 9 na Okęciu.
I wtedy pociąg szarpnął. Tak mocno, że wyrwał mi Twoją dłoń. Widziałam jeszcze Twoje drobne place, ale coraz mniejsze i bardziej rozmazane. Kiedy pociąg zniknął w tunelu, przestałam powstrzymywać płacz. Podciął mi kolana. Rzucił na zabłocone lastryko. W rozmazanych śladach zanurzył się mój biało-niebieski szalik. Płakałam ze złości, z samotności, z bezsilności. Wiedziałam, że teraz naprawdę zostałam sama. Że będę każdego dnia mierzyć się z tym, że wszyscy gardzą moim wykształceniem, pochodzeniem i miałkim w ich przekonaniu doświadczeniem. Ale wszyscy chętnie będą korzystali z tego wszystkiego: szczególnie językowych kompetencji, książkowego wyczucia i umiejętności rozmowy. A kiedy skorzystają, oplują. Bo nie będę im już potrzebna. Do następnego razu. Moja chrzestna tym chętniej będzie podkreślać, że kobieta musi wybierać: albo mąż, albo własne zdanie. Że siostra mojej Babci będzie już zawsze uważać, że jestem skończoną idiotką, jeśli robię prezenty ręcznie, a nie kupuję. Zostanę też sama z tym, że szefowa śmieje się ze mnie, że tyle czytam: "no i co z tego? I tak zawsze będziesz gołodupcem i frajerką. Ja będę z tych, u których o wydanie będziesz żebrać. To ja będę na tym, co napiszesz, zarabiać. No i co się patrzysz? Myślisz, że z pisania książek albo o książkach wyżyjesz? To biznes rządzi światem, a nie książki, ta cała zasrana sztuka. Głupia, w jakim świecie żyjesz? Jak taka książka kosztuje dajmy na to trzydzieści dziewięć peelenów, to ja chcę zrobić tak, żeby trzydzieści było dla mnie za samo siedzenie, rozumiesz? Umiesz tak zrobić, żeby tak było? Nie? No, mówiłam, że zawsze będziesz gołodupcem".
Tak zostałam i tkwię. Czasami wydaje mi się, że jeszcze walczę, ale częściej jestem pewna, że jednak się poddałam. Że to wszystko naprawdę nie ma sensu, jeśli przyjaźnie tak naprawdę nie istnieją w Warszawie, tylko jakieś specyficzne pakty o wzajemnej nieagresji, układy barterowe - że ja cię tysiącem poratuję, a ty mi fakturę przeszmuglujesz. Że okej, możesz tu pobyć, ale załatwisz im, prawda?
Szłam dzisiaj Kruczą i oddychałam głęboko. Wiatr próbował mi ściągnąć z głowy czapkę, tak wiało. Ale ten wiatr przedwiośnia przegania nie tylko smog. Wygania zimę w ogóle. Szłam sobie i szłam, patrzyłam, jak ludzie przebiegają ulice w niedozwolonym miejscu, żeby tylko dostarczyć pączki i upaprać się lukrem. Myślałam o tym, co powiedziała mi wywiadowana pani: "ja się uparłam, pani redaktor, żeby to pani ze mną rozmawiała. Taka to była moja fanaberia. Że pani musi o mnie napisać. Koniecznie. Normalnie zachorowałam na to, żeby pani o mnie taką historię napisała, jak o tych innych kobietach. No i dlatego postanowiłam, że nie odpuszczę. No i widzi pani? Dopięłam swego. Ja wiem, że jeszcze o pani usłyszę, bo widzę w pani piórze wielki potencjał".
Przeprosiłam ją za mój wyraz twarzy. Wszystkiego się spodziewałam i na wszystko byłam gotowa. Ale na pewno nie na słowa uznania.
Spotkałam się z miłą panią w tym samym miejscu, w którym rozmawiałam w czerwcu ubiegłego roku z Vedraną Rudan. Powiedziała mi wtedy, że chciałaby mieć taką córkę jak ja i wywiadem była zachwycona, ale naczelny Kultury Liberalnej powiedział: "nic nie rozumiem z tej rozmowy. Jakaś taka kobieca wyszła. Jakaś intymna. Killuję".
Ale może jeszcze nie wszystko stracone? Może jeszcze wyjdę na swoje? Bo to moje to po prostu ciekawość ludzi?
Idę sobie i idę. Uprawiam to swoje iście. Idzenie. Szłość.
Skręcam w Hożą, patrzę ludziom w okna. Za firanką jakaś pani patrzy na ulicę. Trzyma w ręce różową konewkę. Piętro niżej jakiś pan zdjął marynarkę, powiesił ją na oparciu krzesła. Koszulę ma wpuszczoną w spodnie, położył ręce na biodrach i coś do kogoś mówi. Śmieje się, odchyla do tyłu głowę. Jakie ma proste plecy.
Idę. Uprawiam swoje iście. Rozwijam szłość. Zanim wychodzę na Marszałkowską, wiatr trochę się uspokaja, a zza chmur raptownie, odważnie wychodzi słońce. Zatrzymałam się, tak mnie to zjawisko zastanowiło. Oparłam się o mur. Wystawiłam twarz do tego niespodziewanego słońca. Jakby nowego życia.
I wtedy pomyślałam sobie, że przecież Ania. Ania ma dzisiaj termin porodu. A jeszcze nie zna nawet płci dziecka. Zatrzepotało mi serce.
Wyciągnęłam z torby telefon. Dwanaście nieodebranych połączeń. 132 nieprzeczytane mejle. Sześć wiadomości na Messengerze. Cztery smsmy. Facebook milczy o macierzyństwie Ani. Nogi ciągną mnie w kierunku Śródmieścia Północnego, nie chcę na Mokotów. Tak bardzo nie chcę do pracy. Nie chcę, nie, proszę, nie każcie mi tam jechać.
Cztery mejle od naczelnego, jeden zaczyna się od słów: "gdzie ty, kurwa, jesteś? Zagranicę napierdalaj!"
Pociągu z Anią, nie ruszaj, nie odjeżdżaj, zostań, wspomnienie. Ratuj mnie, czasie, zatrzymaj się, na tej konewce, w połach tej marynarki, w tych słowach niespodziewanych, wypowiedzianych z szacunkiem - mimo wszystko.
Och, jak byłoby cudownie, gdyby wszyscy tak szczerze przyznawali się do swoich pragnień, fanaberii, nie krygując się, nie udając. Po prostu waląc prosto z mostu: chcę być sławny, niech ludzie o mnie mówią, niech mnie podziwiają. Ile to ja osiągnąłem. Co z tego, że niewiele mam do powiedzenia: pani umie napisać tak, że wygląda na to, że dużo mam. No, to na kiedy to będzie? Kiedy mogę fejmu się spodziewać? Otaguje pani? Wklei link? Na Insta hasztagi wstawi? Ja wstawię. Powiem, żeby szerowali. Na pewno będą szerować. Przypilnuję.
Dojechałam do pracy, Tadeusz i Piotrek taszczą nową lodówkę. Ładna. Szara. Przypomniało mi się, że Mama też ma nową kupić. Ciekawe, jakiej marki wybierze. I kto jej ją wniesie, jak mnie nie będzie.
Wszędzie śmierdzą pączki. Już nie mogę tego wąchać. Zjadłabym rzodkiewkę.
Siadam do komputera, wkładam słuchawki, nie mogę znosić tego rechotu. Nie mam siły.
Nagle serce mi przyspieszyło. Jakbym zobaczyła kogoś dawno niewidzianego. Brzęk - taki cichy odgłos we mnie. Włączam Facebook.
I wtedy Adrian, mąż Ani, ogłosił światu, że urodził im się Henry James. Henry James Woods. "Ania and I are delighted to announce the arrival of our son". Chóry anielskie słychać. Popłynęła mi łza okiem prawym - tym, co onegdaj nie widziało.
Świecie, tak się właśnie rodzi Sztuka. Bo Chłopczyk, tak długo wyczekiwany Chłopczyk o delikatnej buzi, lekko zadartym nosku i arystokratycznych rysach przyszedł na świat wietrznego dnia, w którym nic nie zapowiadało słońca objawień na Marszałkowskiej.
A w Bath było dziś słonecznie, bezwietrznie, sześć stopni Celsjusza po południu, o dwa stopnie więcej, kiedy Henry się rodził. Wilgotność powietrza wynosiła 73 procent. W nocy tylko chłodniej, zalecają szalik. Ładnie będzie teraz, w sam raz na spacery po Haycombe Drive. Benny będzie wózek obszczekiwał, ogłaszał światu, że Ania z Henrym jadą.
Włoski ci się kręcą nad uszkiem prawym. Tak spokojnie śpisz. Świecie, powitaj godnie Henia, rozsyp nad nim jasne sny. Nie, nie mówcie mu, że fatyga łodygi i listek, i płatek. I nie mówcie mu, że tylko raz osobiście. Że jamochłony i nieboskłony, że tym razem z twarzą, a nie liściem. Ale właśnie teraz, nie sto lat temu, nie wczoraj. Dziś. Dzień Jowisza. Dzień nowych rzeczy. Można nieco zwolnić tempo. Patronem dnia jest właśnie Jowisz, czyli wielkie szczęście. Wszystko, co rozpoczniemy w czwartek, będzie rosnąć i procentować.
Horoskop mówi, że będziesz romantykiem. Ale roztropnym, ważącym słowa, choć energicznym, ruchliwym, gotowym do działania. To wszystko po Mamie masz, Heniu. Ania potrafiła nad ślimakiem się rozpłakać. I muzykę kocha. Obrazy. Malarstwo impresjonistów. Ciche czerwcowe wieczory. I wrzos w doniczkach. Adrian taki czujny zawsze, empatyczny, ale też męski. Jak opoka. Za Anią wodził wzrokiem nieustannie. Jak mi się to podobało! Że tak ją kocha. Że nie udaje, że to on drogę oświetla. To Ona oświetla. To w jej świetle stanął.
A już najbardziej ciocię Kasię cieszy, że w żadnym wypadku nie przypominasz Polaka. Dzięki ci, świecie, że Henio Polaka nie przypomina. Że urodził się na Wyspach, że tylko korzenie ma polskie. Bo korzeń, odpowiednio zanurzony, może pozbyć się trucizny, odżyć, nawet kolor zmienić.
Śliczny, niewinny Chłopczyku, zostań z daleka od tej żałosnej polskiej szopki nienawiści, podziałów, nacjonalizmu i narodowych kompleksów. Obyś nigdy, przenigdy nie doświadczył, co to znaczy, kiedy ruch pociągu wyrywa z Twojej ręki ukochaną dłoń. Niech świat, w którym będzie dorastał, nie zna granic, ani wiz, a pojęcie "uchodźca" będzie archaizmem. Niech każdy wierzy w co chce. I ludzie różnych kolorów skór i różnych języków porozumiewają się spojrzeniami, uśmiechem i łagodnymi skinieniami głowy. Niech w świecie, w którym będziesz żył, każdy ma równy i wolny dostęp do słońca, niech każdy ma kogoś, kto na niego czeka w domu z ciepłą herbatą. I niech w Twoim dorosłym świecie nic nikogo nie boli zanadto.
Zanim się urodziłeś, miałam dużo dziwnych snów. Śniło mi się na przykład, że wszyscy na świecie byli Polakami. Obudziłam się z płaczem. Potem przypomniałam sobie, że to przecież z Masłowskiej jest.
"W dawnych czasach, gdy świat rządził się jeszcze prawem boskim, wszyscy ludzie na świecie byli Polakami. Każdy był Polakiem, Niemiec był Polakiem, Szwed był Polakiem, Hiszpan był Polakiem, Polakiem był każdy, po prostu każdy każdy każdy. Pięknym krajem była podówczas Polska; mieliśmy wspaniałe morza, wyspy, oceany, flotę, która po nich pływała i odkrywała wciąż nowe, również przynależące do Polski kontynenty, był między innymi znany polski odkrywca Krzysztof Kolumb, którego potem oczywiście przechrzczono na Christophera czy innego Chrisa czy Isaaka. Byliśmy wielkim mocarstwem, oazą tolerancji i multikulturowości, a każdy nieprzybywający tu z innego kraju, bo ówcześnie jak już wspominaliśmy ich nie było, był tu gościnnie witany chlebem i solą... Ale skończyły się dobre czasy dla naszego państwa. Najpierw odebrano nam Amerykę, Afrykę, Azję i Australię. Niszczono polskie flagi i domalowywano na nich inne paski, gwiazdki i inne esy-floresy, język polski urzędowo pozmieniano na frymuśne obce języki, których nikt nie umie i nie zna, a jedynie ludzie, którzy nimi mówią tylko po to, żebyśmy my Polacy go nie znali i nie rozumieli, i czuli się jak ostatnie szmaty..."
Powiedziała to wiele lat temu, a teraz jej mroczne proroctwo spełnia się każdego dnia na ulicach, na szpaltach, kwitnie na językach, pleni się w głowach, strzyka jadem w kpiących komentarzach. Dzieli. Segreguje.
Życzę Ci, Heniu Malutki, żebyś był potężny jak Twoi angielscy przodkowie, ale jasny, radosny i otwarty jak Twoi Rodzice. Miej w sobie tyle miłości i czułości do człowieka, co Twoja Mama. I tyle cierpliwości anielskiej, co Twój Tata. I tyle taktu i charme'u, co Twoja Babcia, Mama Twojego Taty. I tyle energii, co Mama Mamy. I tyle zaradności, co Dziadziuś, Tata Mamy.
Z Polski weź sobie, co chcesz, ale tylko to, z czego nie wiemy, że dumni jesteśmy. I czego Japonia podrobić nie potrafi, a Włochy podziwiają. Weź od nas dumę, ale tę, która głowę każe nosić wysoko - pod warunkiem, że nie trzeba się schylić do pomocy. Weź czujność na światło i dźwięk. Odwagę myślenia - od naszych chemików i matematyków. Gościnność - ale tylko tę bezinteresowną, co wierzy, że Bóg do domu z gościem przychodzi. Weź też od nas szacunek do chleba, do pracy ludzkich rąk, do trudu człowieka. Weź świeżość czerwcowych poranków, lipcowe świerszcze, pochylone główki słoneczników, krew gorącą, ale z metafizyki domieszką. Wybór jest ważny, ale obyś umiał docenić to, co raz dane. To dopiero coś: przyjąć od życia z godnością.
Wszystko. Całokształtność.
Jedna z dróg do spokoju prowadzi poprzez widzenie tego, co zwykłe. Spokój jest najczystszym z dóbr. Nigdy nie jest go za dużo, nigdy się nie wyczerpuje i zawsze może być głębszy. To on daje miejsce pod wszystko pozostałe. Jest jedyną rzeczą, o którą warto się starać. A kiedy się o niego postaramy, inne rzeczy zaczynają przychodzić bez starań.
Obyś codziennie odkrywał, jaki to cud nieuchwytny, kiedy pobliże staje się miłością.
Poczuj, nigdy boleśnie, jak zakorzenia się człowiek.
Prześledź, jaką drogą otoczenie przechodzi do wnętrza.
I pamiętaj, że dokądkolwiek pojedziesz - zabierzesz tam siebie.
Potęgo czasu i przemiany, przyprowadź Heniowi światło, ciepło i kolory. Żeby cały świat dla niego jaśniał.
Świecie, kochaj Henia. Bądź mu dobrym.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz